Ợ nóng buồn nôn là triệu chứng điển hình của nhiều bệnh lý trên hệ tiêu hóa. Tình trạng này khiến bệnh nhân có cảm giác nóng rát ở họng, thượng vị, dạ dày, buồn nôn và gây khó chịu, mất tập trung trong sinh hoạt và làm việc. Vậy nguyên nhân gây ra ợ nóng buồn nôn là gì và làm sao để khắc phục. Cùng tham khảo bài viết dưới đây để có câu trả lời.
Nội dung chính
1. Cơ chế gây ợ nóng buồn nôn là gì?
Để hiểu cụ thể về triệu chứng ợ nóng buồn nôn, trước tiên bạn cần nắm rõ cơ chế gây ra hiện tượng này.
Triệu chứng ợ nóng xuất hiện khi acid dịch vị dư thừa trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Tình trạng này xuất phát từ nguyên nhân do nhu động dạ dày rối loạn và cơ thực quản thắt dưới hoạt động kém hiệu quả. Trong khi đó, niêm mạc thực quản mỏng và không có lớp nhầy bảo hộ nên dễ dàng bị acid dạ dày bào mòn và gây ra tình trạng nóng rát khó chịu.
Triệu chứng ợ nóng xuất hiện khi acid dịch vị dư thừa trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản
Cùng với ợ nóng, người bệnh thường xuyên cảm thấy buồn nôn hoặc nôn khan đặc biệt là khi đi ngủ, mới thức dậy, khi ăn thức ăn lạ hoặc sau khi ăn no.
Lý giải về điều này, các bác sĩ của Trung tiêu Tiêu hóa – Phòng khám Đa khoa Vĩnh Phúc cho biết, niêm mạc thực quản và niêm mạc dạ dày có rất nhiều đầu mút dây thần kinh liên kết với trung tâm gây nôn ở hành não. Khi lớp chất nhầy và cơ chế bảo vệ mất đi, acid dịch vị tiếp xúc trực tiếp với lớp niêm mạc sẽ gây tổn thương và khiến các đầu mút dây thần kinh trở nên nhạy cảm. Hệ quả là người bệnh hay bị nôn khi acid trào lên và khi ăn uống đồ lạ.
Triệu chứng ợ nóng và buồn nôn rất ít khi xảy ra do những nguyên nhân sinh lý bình thường. Đó là những dấu hiệu cảnh báo bạn đã mắc trào ngược dạ dày.
Xem thêm: Ợ chua nóng cổ là dấu hiệu của bệnh gì?
Xem thêm: Ợ nước bọt, tăng tiết nước bọt nhiều có sao không? Nguyên nhân và cách khắc phục?
2. Các nguyên nhân gây ợ nóng buồn nôn
Hiện tượng ợ nóng buồn nôn có thể xảy ra do 2 nguyên nhân phổ biến đó là:
2.1. Nguyên nhân trong sinh hoạt, ăn uống
Đa số những người bị ợ nóng và nôn thường xuyên đều có chế độ ăn uống sinh hoạt thiếu khoa học.
2.1.1.Ăn quá nhiều thức ăn dầu mỡ
Các món chiên xào nhiều dầu mỡ dễ gây tình trạng khó tiêu, khiến quá trình tiêu hóa thức ăn của dạ dày mất nhiều thời gian. Khi thói quen này diễn ra liên tục trong thời gian dài sẽ kích thích acid trong dạ dày tiết nhiều hơn mức bình thường để tiêu hóa thức ăn. Acid dịch vị dư thừa kết hợp với lượng khí hơi sinh ra do thức ăn bị tiêu hóa chậm sẽ gây nên hiện tượng ợ nóng buồn nôn, khó tiêu, đầy hơi…
Các món chiên xào nhiều dầu mỡ dễ gây tình trạng khó tiêu, ợ nóng buồn nôn
2.1.2.Sử dụng các chất kích thích
Các chất kích thích là mối đe dọa cho chức năng của hệ tiêu hóa bao gồn: đồ uống có cồn, nước ngọt, nước uống có gas, có chứa cafein…. Tất cả những chế phẩm này đều có thể gây rối loạn cơ chế tiết acid của dạ dày và tác động làm suy giảm chức năng cơ thắt thực quản dưới. Về lâu dài, nếu tình trạng này vẫn diễn ra mà không được điều trị sẽ khiến aicd trào ngược lên thực quản và gây ra triệu chứng ợ nóng buồn nôn.
2.1.3.Ăn uống không đúng giờ giấc
Hoạt động tiêu hóa của dạ dày cũng theo nhịp đồng hồ sinh học nhất định. Dạ dày sẽ hình thành thói quen tăng tiết acid vào thời điểm bạn ăn uống. Do đó, nếu thời gian ăn uống của bạn đúng giờ giấc sẽ kéo theo sự bất ổn định trong hoạt động điều tiết acid của dạ dày.
Lượng dịch vị tiết ra gồm acid và enzyme tiêu hóa có thể phá hủy lớp chất nhầy và tiêu hóa chính niêm mạc nếu không có thức ăn trong dạ dày vào thời điểm cơ thể đói. Kết hợp với triệu chứng ợ đẩy acid dư thừa lên thực quản sẽ khiến người bệnh gặp phải triệu chứng ợ nóng buồn nôn.
2.1.4. Ăn phải thực phẩm hỏng, ôi thiu
Các loại thức ăn để quá lâu hoặc qua tẩm ướp các chất bảo quản độc hại cũng có thể trở thành nguyên nhân gây hại cho dạ dày. Những chất này sẽ làm tổn thương niêm mạc dạ dày, hệ thần kinh thực vật điều khiển nhu động dạ dày và kích thích phản xạ tiết acid nhiều hơn. Đây cùng là nguyên nhân gây ra những cơn đau dạ dày cấp tính, để lại di chứng là tình trạng trào ngược dạ dày liên tục xảy ra.
2.2. Nguyên nhân ợ nóng buồn nôn do bệnh lý dạ dày
Các bệnh lý về dạ dày như: Viêm trợt dạ dày, xung huyết dạ dày, xuất huyết dạ dày, hành tá tràng, loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản, ung thư dạ dày… đều có thể khiến người bệnh gặp phải tình trạng ợ nóng buồn nôn. Tuy nhiên, khác với trào ngược dạ dày thực quản, các bệnh lý còn lại thì triệu chứng tập trung chủ yếu tại dạ dày mà ít khi gây ra hiện tượng ợ nóng ngược lên thực quản và hầu họng.
Trào ngược dạ dày thực quản là nguyên nhân hàng đầu gây ra triệu chứng ợ chua buồn nôn
Trào ngược dạ dày thực quản xuất hiện do những rối loạn chức năng trong điều tiết acid dịch vị và nhu động của dạ dày kết hợp cùng với sự suy giảm trương lực cơ của cơ thắt thực quản dưới.
Trào ngược dạ dày khiến acid dễ dàng trào lên thực quản ngay cả khi bạn không ăn uống gì. Triệu chứng ợ nóng buồn nôn là dấu hiệu điển hình của trào ngược dạ dày.
3. Nên ăn gì để giảm ợ nóng buồn nôn?
Triệu chứng ợ nóng buồn nôn do trào ngược dạ dày thực quản bị ảnh hưởng rất nhiều từ chế độ ăn uống sinh hoạt của người bệnh. Chính vì thế, để ngăn chặn tối đa ảnh hưởng của triệu chứng này, người bệnh cần lưu ý tăng cường và hạn chế những thực phẩm sau:
3.1.Thực phẩm tốt cho người bị ợ nóng buồn nôn
Chuối chín
Trong chuối chín có chứa hàm lượng Kali cao giúp hạn chế tình trạng tăng tiết acid trong dạ dày, làm giảm cảm giác nóng rát khi ợ. Bên cạnh đó, thành phần Kali trong chuối cũng giúp người bệnh bớt bị buồn nôn, khó chịu.
Bánh mì, bánh quy
Bánh mì và bánh quy sẽ giúp hút bớt lượng acid dịch vị dư thừa, ngăn chặn sự tác động của acid lên niêm mạc dạ dày thực quản. Ăn một chút bánh mì hoặc bánh quy khi có cơn ợ nóng có thể giúp bạn kiểm soát triệu chứng này hiệu quả.
Bánh mì là loại thực phẩm rất tốt cho bệnh nhân bị ợ nóng buồn nôn, giúp thấm hút dịch vị, giảm cơn đau nhanh chóng.
Nước ấm
Một ly nước ấm sẽ giúp bạn hòa loãng nồng độ acid dạ dày và giảm nhanh triệu chứng nóng rát cổ. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý phải sử dụng nước lọc không quá nóng hoặc quá lạnh bởi nó sẽ kích thích dạ dày tiết acid nhiều hơn.
Sữa hạnh nhân
Sữa hạnh nhân sẽ giúp tạo một lớp màng bảo vệ cho niêm mạc dạ dày đồng thời trung hòa bớt acid dư thừa. Điều này sẽ giúp bạn giảm bớt cảm giác ợ nóng buồn nôn.
Cam thảo
Cam thảo là một vị dược liệu trong Đông y có tác dụng giảm tiết acid dạ dày. Bạn có thể pha cam thảo để uống hàng ngày. Tuy nhiên, người bệnh không được lạm dụng quá nhiều cam thảo vì chúng sẽ gây giữ nước, không tốt cho cơ thể
Rau có màu xanh thẫm
Phần lớn các loại rau có màu xanh thẫm đều là thực phẩm có tính kiềm nên có khả năng trung hòa bớt acid dịch vị, giảm ợ nóng buồn nôn. Phương pháp chế biến các loại rau nên là luộc hoặc hấp thay vì chiên xào nhiều dầu mỡ.
Lô hội
Theo các sách Đông y, lô hội có vị đắng, tính mát giúp giảm cảm giác nóng rát dạ dày, thanh nhiệt giải độc và hỗ trợ tiêu hóa. Bạn có thể dùng lô hội uống cùng mật ong, sữa chua, nấu chè… đều giúp kiểm soát tình trạng ợ nóng buồn nôn hiệu quả.
3.2. Bị ợ nóng buồn nôn nên kiêng ăn gì ?
Thức ăn nhanh
Các loại thức ăn nhanh thường khiến quá trình tiêu hóa của dạ dày gặp khó khăn. Vậy nên, để hạn chế tình trạng ợ nóng buồn nôn, người bệnh nên hạn chế tối đa chúng trong khẩu phần ăn của mình.
Thức uống có cồn và có gas
Các loại đồ uống như rượu, bia, cocktail, coca…. Đều có thể làm tăng nồng độ acid trong dạ dày đồng thời kích thích dạ dày tăng tiết acid nhiều hơn. Bia rượu có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới (LES), cho phép chất dịch trong dạ dày trào ngược trở lại thực quản, đồng thời cũng làm tăng sản xuất axít dạ dày khiến thực quản nhạy cảm hơn và sẽ gây ra hiện tượng ợ nóng.
Bệnh nhân bị ợ nóng buồn nôn nên kiêng đồ uống có ga
Thức ăn cay nóng
Các món ăn nhiều gia vị cay nóng sẽ khiến dạ dày của bạn tăng tiết acid đồng thời kích thích nhu động tiêu hóa nhanh và mạnh hơn. Điều này khiến acid bị đẩy lên thực quản và gây ra cảm giác nóng rát dạ dày.
Thức ăn có nhiều vị chua
Nếu không muốn niêm mạc thực quản và dạ dày của mình bị tổn thương vì quá nhiều acid thì bạn hãy tránh xa các thực phẩm dưới đây:
– Các loại đồ muối: Dưa muối, cà muối, hành muối, sung muối, kim chi….
– Các hoa quả có vị chua nhiều: Chanh, xoài, cóc, khế….
Thức ăn quá ngọt
Đồ ăn quá ngọt không chỉ kích thích dạ dày tiết nhiều acid hơn mà còn dễ bị lên men sinh hơi khí dẫn đến hiện tượng ợ hơi aid gây nóng rát, khó chịu.
Thực phẩm nhiều đường cần tránh bao gồm các loại bánh, kẹo, bánh kem, chè, đường….
Socola
Những miếng socola có thể khiến dạ dày và thực quản bị tổn thương nếu bạn ăn quá nhiều. Chất methylxanthines có trong socola sẽ làm suy yếu chức năng của cơ vòng thực quản dưới. Từ đó làm tăng nguy cơ gây ra trào ngược dạ dày.
Cà phê
Nếu uống quá nhiêu, cà phê có tác động tiêu cực đến sức khỏe của chúng ta, đặc biệt với bệnh đái tháo đường, tim mạch… Loại đồ uống này có thể tác động mạnh lên màng nhầy và làm giãn cơ vòng thực quản, tăng nguy cơ trào ngược dạ dày gây ợ nóng buồn nôn.
Cà phê là đồ uống cần hạn chế khi bạn gặp chứng ợ nóng buồn nôn
Pho mát
Những người có vấn đề về tiêu hóa nên hạn chế các loại phomát. Do quá trình lên men, các loại pho mát có thể góp phần gây ra chứng ợ nóng.
Bạc hà cay
Bạc hà có thể làm giãn các cơ giữa thực quản và dạ dày khiến axit chảy ngược vào thực quản gây ra chứng ợ nóng. Do đó, bạn cần hạn chế loại rau này trong bữa ăn hàng ngày.
4. Một số cách chữa ợ nóng buồn nôn
Bên cạnh việc chế độ ăn uống sinh hoạt thật khoa học, người bệnh cũng có thể áp dụng một số cách sau đây để cải thiện tình trạng ợ nóng buồn nôn do trào ngược dạ dày gây ra.
Nhai kẹo cao su không đường
Hoạt động nhai và nuốt liên tục sẽ kích thích tuyến nước bọt tăng tiết nhiều hơn. Nhờ có độ kiềm của nước bọt mà lượng acid trào ngược lên thực quản sẽ được trung hòa, từ đó giảm bớt triệu chứng ợ nóng buồn nôn.
Luyện tập thể dục
Tập luyện thể dục sẽ giúp tăng cường sức khỏe, đồng thời giảm bớt áp lực, căng thẳng thần kinh từ đó hạn chế được tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.
Tuy nhiên, người bệnh cần tránh các động tác gập bụng, nâng tạ…để tránh tạo áp lực lên dạ dày khiến acid bị trào ngược lên phía trên.
Kê cao gối khi ngủ
Người bệnh trào ngược nên kê cao gối khi ngủ, đảm bảo vị trí của thực quản luôn cao hơn dạ dày. Điều này sẽ hạn chế được số lần dịch acid trào ngược lên thực quản trong khi ngủ.
Dùng thuốc Tây điều trị ợ nóng buồn nôn
– Thuốc kháng acid có thể làm giảm các triệu chứng ợ chua, ợ nóng nhanh chóng nhờ khả năng trung hoà acid trong dạ dày. Đây là những chế phẩm chứa muối magnesi và nhôm như Maalox, Phosphalugel.
– Các thuốc giảm tiết acid cũng có thể sử dụng để điều trị ợ nóng buồn nôn. Tác dụng chủ yếu của các thuốc này là làm giảm tiết dịch dạ dày, hạn chế tình trạng trào ngược acid lên thực quản, bao gồm:
Nhóm thuốc kháng histamin như cimetidine, ranitidine,…
Nhóm thuốc ức chế bơm proton như omeprazole, pantoprazole,…
Các thuốc này sẽ làm cho dạ dày tiết ít acid hơn, từ đó giảm trào ngược, giảm ợ chua, ợ nóng.
Với những thông tin trong bài viết trên hy vọng bạn đã nắm rõ hơn về chứng ợ nóng buồn nôn. Nếu tình trạng này xảy ra liên tục thì bạn nên thăm khám sớm để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp, hiệu quả.
Để được giải đáp các thắc mắc khác về ợ nóng cũng như đặt lịch khám cùng chuyên gia tiêu hóa hàng đầu tại CT Bệnh viện Quốc tế Vĩnh Phúc, khách hàng vui lòng liên hệ Hotline: 0969.566.115.
CT Bệnh viện Quốc tế Vĩnh Phúc
122 Nguyễn Tất Thành, Phường Liên Bảo, Thành phố Vĩnh Yên, Tỉnh Vĩnh Phúc
Website: https://benhvienvinhphuc.com/
Fanpage: https://www.facebook.com/phongkham.benhvienquoctevinhphuc
