Hiện nay, số lượng bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày đang có xu hướng gia tăng và ngày càng phổ biến hơn trong số các bệnh lý về tiêu hóa. Vậy những nguyên nhân nào gây ra trào ngược dạ dày, các biến chứng mà nó để lại cũng như cách điều trị bệnh ra sao. Tất cả những câu hỏi trên sẽ được giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây.
Nội dung chính
1. Bệnh trào ngược dạ dày là gì?
Bệnh trào ngược dạ dày hay còn gọi là trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một bệnh lý về đường tiêu hóa rất phổ biến tại Việt Nam hiện nay.
Thông thường, khi chúng ta ăn uống, thức ăn đi từ miệng xuống thực quản, các cơ thắt thực quản lúc này sẽ giãn ra để thức ăn đi vào dạ dày rồi lại đóng lại, ngăn không cho thức ăn và dịch vị dạ dày trào ngược lên.
Tuy nhiên, ở người bị trào ngược dạ dày, cơ thắt thực quản hoạt động kém đi, acid sẽ từ dạ dày trào ngược lên phần thực quản, khiến cho lớp niêm mạc thực quản bị kích thích và tổn thương, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu cho người bệnh.
2. Ai dễ mắc bệnh trào ngược dạ dày?
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể gặp ở mọi đối tượng và độ tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người lớn. Tuy nhiên, có một số nhóm người sau được đánh giá là có nguy cơ cao mắc bệnh cao hơn, gồm:
– Người bị thừa cân, béo phì.
– Phụ nữ mang thai: Trong những tháng cuối thai kỳ do thai nhi ngày càng phát triển nên tử cung phải mở rộng, gây chèn ép một số cơ quan tiêu hóa trong đó có dạ dày, dẫn đến hiện tượng trào ngược.
– Bệnh nhân đang sử dụng một số thuốc nhất định như thuốc trị hen suyễn, thuốc chẹn kênh canxi, thuốc kháng histamine, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau xương khớp nhóm NSAIDs…
– Người có thói quen hút thuốc lá hoặc hút thuốc lá thụ động.
– Người bị thoát vị hoành, liệt dạ dày, xơ cứng bì.
Thường xuyên uống bia rượu sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh trào ngược dạ dày
– Người có thói quen ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh như: uống rượu bia, ăn nhiều đồ chua, dầu mỡ, lười vận động, đi nằm ngay sau ăn…
– Tình trạng căng thẳng, stress do áp lực trong công việc và cuộc sống là yếu tố hàng đầu gây ra tình trạng trào ngược dạ dày thực quản ở người trẻ.
Nguyên nhân là do stress khiến cơ thể tăng tiết cortisol – gây tăng axit trong dạ dày, làm tăng trương lực co bóp của dạ dày, từ đó đẩy dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Stress cũng làm rối loạn nhu động thực quản khiến việc giãn mở cơ xảy ra thường xuyên và kéo dài, làm dịch vị trào ngược lên thực quản.
– Trẻ sơ sinh: Có thể gặp tình trạng khò khè, khó nuốt, hay nôn trớ và ợ. Đa phần các triệu chứng sẽ giảm hoặc hết hoàn toàn khi trẻ lớn mà không cần can thiệp y tế. Nếu trẻ thường xuyên gặp tình trạng này, cha mẹ nên đưa con đi khám để có hướng dẫn chăm sóc và dùng thuốc nếu cần thiết.
3. Các cấp độ của bệnh trào ngược dạ dày
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản có 5 cấp độ, tương ứng với mức độ nghiêm trọng của bệnh tăng dần:
– Cấp độ 0: Lượng acid trào ngược lên thực quản không nhiều để làm tổn thương hoặc gây viêm loét thực quản. Triệu chứng ợ nóng của người bệnh giai đoạn này không rõ ràng, có thể nhầm lẫn với hiện tượng sinh lý thông thường.
– Cấp độ A: Là cấp độ phổ biến nhất của bệnh chiếm 90% trường hợp trào ngược dạ dày thực quản. Ở cấp độ này, thực quản của người bệnh bị tổn thương nhẹ do acid, gây ra các triệu chứng điển hình như: nóng rát xương ức, ợ chua, nuốt nghẹn…
– Cấp độ B: Người bệnh sẽ gặp các triệu chứng trào ngược dạ dày như: khó nuốt, cảm giác nghẹn khi nuốt thức ăn rõ ràng, xuất hiện vết trợt trên niêm mạc với chiều dài trên 5mm nằm gần nhau hoặc rải rác trong niêm mạc dạ dày, thực quản.
Triệu chứng khó nuốt thường gặp nhiều ở những người bị bệnh trào ngược dạ dày thực quản mức độ B trở lên
– Cấp độ C: Do phải liên tục tiếp xúc quá nhiều với acid dạ dày, nên thực quản sẽ bị tổn thương, dẫn đến việc hình thành vết loét. Màu sắc và tế bào lót vùng thấp của thực quản bị thay đổi, có thể gây Barrett thực quản. Người bệnh sẽ gặp các triệu chứng nghiêm trọng như: ợ nóng, khó nuốt, buồn nôn, nôn ra máu, đau tức vùng ngực…
– Cấp độ D: Tổn thương ở thực quản đã lan rộng, các triệu chứng trào ngược dạ dày ở cấp độ C xuất hiện với tần suất cao và liên tục, sức khỏe thể chất của người bệnh bị suy giảm nghiêm trọng. Đây cũng là cấp độ bệnh dễ phát triển thành ung thư thực quản nhất.
4. Các dấu hiệu bệnh trào ngược dạ dày thực quản điển hình
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản gây ra rất nhiều triệu chứng khó chịu cho người bệnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Nếu đang gặp những dấu hiệu dưới đây với tần suất liên tục và thường xuyên thì rất có thể bạn đã mắc trào ngược dạ dày.
– Ợ nóng, ợ hơi, ợ chua, đặc biệt là sau khi ăn hoặc vào ban đêm. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp ợ hơi có mùi hôi, mùi trứng thối; ợ hơi khó tiêu đầy bụng…
– Buồn nôn và nôn ra thức ăn hoặc dịch vị, thường gặp nếu ăn quá no hoặc nằm liền sau ăn.
– Đau tức ngực vùng thượng vị, cảm giác khó chịu sau xương ức có thể nhầm lẫn với triệu chứng của bệnh tim mạch.
– Cảm giác khó nuốt, khó thở, nuốt vướng hoặc mắc nghẹn ở cổ.
– Đau họng, ho kéo dài và khàn tiếng.
– Cảm giác đắng trong miệng, khô miệng thường xuyên.
5. Một số biến chứng của bệnh trào ngược dạ dày
Bệnh trào ngược dạ dày nếu không được điều trị sớm và đúng cách sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: viêm thực quản, loét thực quản, hẹp thực quản, thực quản Barrett và trầm trọng hơn là ung thư biểu mô tuyến thực quản. Cụ thể:
– Viêm thực quản: Là biến chứng phổ biến thường gặp ở 50% bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày. Bệnh nhân sẽ gặp các triệu chứng tương tự trào ngược dạ dày như: ợ nóng, ợ trớ, nghẹn, khó nuốt, tăng tiết nước bọt, đau ngực… Để chẩn đoán viêm thực quản bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện nội soi thực quản.
– Hẹp thực quản: Trào ngược dạ dày là một trong những nguyên nhân chính gây ra hẹp thực quản. Nguyên nhân là do acid từ dạ dày trào lên thực quản sẽ ăn mòn lớp niêm mạc gây ra viêm thực quản. Nếu tình trạng trào ngược kéo dài và với tần suất cao sẽ khiến thực quản tổn thương không thể phục hồi, hình thành các mô sẹo gây hẹp thực quản.
Hẹp thực quản nếu không được điều trị kịp thời sẽ làm tăng nguy cơ mắc Barrett thực quản – là dấu hiệu tiền ung thư. Khi mắc hẹp thực quản, người bệnh sẽ có một số biểu hiện như: đau ngực, khó nuốt, vướng nghẹn vùng cổ…
– Barrett thực quản: Thường gặp ở 8-15% bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày kéo dài, nhưng lại là biến chứng vô cùng nguy hiểm. Nếu nghi ngờ mắc Barrett, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh nội soi và sinh thiết tế bào để có chẩn đoán chính xác.
Barrett thực quản lầ biến chứng tiền ung thư nguy hiểm do trào ngược dạ dày
Người bị Barrett thực quản cần được điều trị và theo dõi chặt chẽ bởi đây là một biến chứng có nguy cơ phát triển thành ung thư biểu mô tuyến thực quản.
– Ung thư biểu mô tuyến thực quản: Thường gặp ở những bệnh nhân trên 50 tuổi và có thể gây tử vong. Ở giai đoạn đầu, bệnh không có triệu chứng rõ ràng. Khi đến giai đoạn phát triển, người bệnh có thể bị đau xương ức sau, khàn tiếng, sụt cân nhanh, nuốt nghẹn…
Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của trào ngược dạ dày thực quản. Do đó, bệnh nhân trào ngược dạ dày được khuyến cáo nên thăm khám sớm để có phương pháp điều trị phù hợp, hiệu quả, ngăn chặn bệnh tiến triển phức tạp hơn.
6. Phương pháp điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản có tỉ lệ tái phát rất cao, khoảng 70% bệnh nhân bị tái phát trong vòng một năm. Tùy vào từng giai đoạn bệnh bác sĩ sẽ cân nhắc phương pháp điều trị phù hợp, đồng thời tư vấn chế độ ăn uống lành mạnh, góp phần giảm triệu chứng và có thể khỏi bệnh hoàn toàn.
6.1. Điều trị nội khoa bằng thuốc
Để việc điều trị bệnh trào ngược dạ dày đem lại hiệu quả cao bệnh nhân phải tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ trong khi sử dụng thuốc. Tuyệt đối không sử dụng các phương thuốc dân gian được quảng cáo không rõ nguồn gốc cũng như chưa có nghiên cứu chứng minh hiệu quả chữa bệnh.
Một số thảo dược có khả năng giúp giảm các triệu chứng của trào ngược dạ dày, nhưng cũng có thể gây ra dị ứng đối với một số bệnh nhân có cơ địa nhạy cảm. Vì vậy, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hoặc thảo dược kết hợp, hãy trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ điều trị.
6.2. Thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt
Chế độ ăn uống và sinh hoạt của người bệnh mắc dạ dày trào ngược cũng phải thay đổi hợp lý để góp phần đẩy lùi các triệu chứng khó chịu.
Người bệnh bị trào ngược không nên để tăng cân quá nhiều, không nên ăn quá no, không sử dụng đồ uống có cồn, các bữa ăn nên được chia nhỏ hợp lý, cũng không nên nằm ngay sau khi ăn no…
Hạn chế tăng cân là biện pháp phòng ngừa bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Việc thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt đóng vai trò quyết định việc điều trị bệnh trào ngược dạ dày có thành không hay không. Trên thực tế, rất nhiều người bệnh mặc dù đang trong giai đoạn điều trị nhưng vẫn bỏ bữa thường xuyên, ăn uống không đúng giờ giấc, uống rượu bia và các chất kích thích, thức khuya… Đây là nguyên nhân khiến bệnh khó điều trị dứt điểm, hay tái đi tái lại nhiều lần trong năm.
Với bệnh nhân bị trào ngược dạ dày do nguyên nhân stress cần cân đối công việc và tham nghỉ ngơi, giải trí để giảm căng thẳng. Các bài tập yoga, thiền sẽ là lựa chọn phù hợp cho những đối tượng này. Khi tinh thần người bệnh được thoải mái, việc điều trị bệnh lý trào ngược sẽ có kết quả nhanh hơn.
6.3. Phẫu thuật điều trị bệnh trào ngược dạ dày
Nếu việc sử dụng thuốc không đem lại hiệu quả, bác sĩ có thể tư vấn người bệnh thực hiện phẫu thuật để điều trị dứt điểm. Các phương pháp phẫu thuật có thể sử dụng là Nissen hoặc LINX.
– Phẫu thuật Nissen: Được thực hiện để thắt chặt cơ thực quản và ngăn ngừa tình trạng trào ngược. Phương pháp này được thực hiện bằng mổ nội soi hoặc mổ mở.
– Phẫu thuật Linx: Là phẫu thuật cấy ghép một vòng có chứa các hạt titan nhỏ mang lực từ. Vòng sẽ được quấn quanh ngã ba dạ dày và thực quản. Lực hút từ giữa các hạt sẽ giữ cơ vòng đóng lại ngăn acid dạ dày trào ngược lên và sẽ cho phép thức ăn đi qua.
Tuy nhiên, phương pháp này có nhược điểm là chi phí cao, và chỉ có số ít bệnh viện có đủ năng lực thực hiện.
6.4. Chế độ ăn uống lành mạnh phòng ngừa bệnh
Lựa chọn thực phẩm phù hợp sẽ giúp người bệnh giảm lượng axit dư thừa trong dạ dày, hạn chế những tổn thương do trào ngược dạ dày thực quản gây ra. Dưới đây là một số nhóm thực phẩm có lợi cho người trào ngược dạ dày được bác sĩ khuyên nên đưa vào thực đơn mỗi ngày:
– Bánh mì làm từ ngũ cốc nguyên hạt, gạo nguyên cám và yến mạch. Đây là lựa chọn tốt được nhiều chuyên gia đánh giá cao vì khả năng làm giảm lượng acid thừa bên trong dạ dày, giảm triệu chứng trào ngược dạ dày hiệu quả.
– Sữa chua chứa nhiều lợi khuẩn hỗ trợ tốt cho đường tiêu hóa. Bạn có thể kết hợp sữa chua với các loại trái cây, yến mạch cũng là một món ăn tốt cho dạ dày.
Sữa chua chứa nhiều lợi khuẩn hỗ trợ tốt cho đường tiêu hóa, giảm các triệu chứng trào ngược dạ dày
– Các loại trái cây chứa ít acid như táo, lê, chuối.
– Bổ sung các loại trái cây, rau củ như: bông cải xanh, ớt chuông, súp lơ, đu đủ, dâu tây, cam, chanh, bưởi, kiwi…
– Các loại đạm dễ tiêu: thịt thăn lợn, thịt ngan, giúp trung hòa axit, hạn chế các triệu chứng trào ngược dạ dày.
– Các loại cá được chế biến bằng phương pháp nướng, hấp hoặc nấu canh.
Xây dựng chế độ ăn uống điều độ sẽ giúp kiểm soát được cân nặng, từ đó đẩy lùi triệu chứng cũng như hạn chế mắc bệnh.
Ngoài các thực phẩm nên ăn, người bệnh cũng cần lưu ý một số thực phẩm nên tránh trong quá trình điều trị trào ngược dạ dày thực quản:
– Thức ăn nhiều chất béo: Sẽ khiến dạ dày phải làm việc vất vả hơn, thời gian tiêu hóa thức ăn kéo dài làm tăng nguy cơ bị trào ngược.
– Cà phê, bia rượu, đồ uống có gas: Sẽ gây sinh hơi trong dạ dày và tác động không tốt đối với cơ thắt dạ dày thực quản.
– Các món ăn, trái cây có vị chua sẽ làm tăng tiết dịch ở dạ dày, gây ra những tác hại không tốt cho người bệnh.
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng không chỉ giúp cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày thực quản mà còn hạn chế khả năng mắc các bệnh lý về đường tiêu hóa. Do đó, việc bạn cần lựa chọn những món ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe. Bên cạnh đó, ngay khi có những bất thường về tiêu hóa, hãy thăm khám sớm và trao đổi với bác sĩ để được chẩn đoán, điều trị sớm nhằm đạt kết quả cao và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Trên đây là những thông tin quan trọng về bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản mà bạn có thể quan tâm. Hy vọng sẽ giúp ích cho bạn trong việc nhận biết triệu chứng, chủ động điều trị và phòng ngừa cũng như xây dựng lối sống khoa học, tốt cho sức khỏe hệ tiêu hóa.
Để được giải đáp các thắc mắc khác về trào ngược dạ dày cũng như đặt lịch khám cùng chuyên gia tiêu hóa hàng đầu tại CT Bệnh viện Quốc tế Vĩnh Phúc, khách hàng vui lòng liên hệ Hotline: 0969.566.115.
CT Bệnh viện Quốc tế Vĩnh Phúc
122 Nguyễn Tất Thành, Phường Liên Bảo, Thành phố Vĩnh Yên, Tỉnh Vĩnh Phúc
Website: https://benhvienvinhphuc.com/
