Viêm loét dạ dày gây ra những cơn đau đớn, khó chịu cho người bệnh, ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. và sinh hoạt của người bệnh. Vậy đâu là nguyên nhân gây ra bệnh lý này này, nhận biết triệu chứng như thế nào và cách điều trị, phòng ngừa ra sao? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây. Mời bạn đọc cùng theo dõi.
Nội dung chính
- 1. Viêm loét dạ dày là bệnh gì?
- 2. Phân biệt viêm loét dạ dày và viêm loét dạ dày tá tràng
- 3. Các giai đoạn của bệnh viêm loét dạ dày
- 4. Nguyên nhân gây bệnh viêm loét dạ dày
- 4.1. Nhiễm vi khuẩn Helicobacter. pylori (vi khuẩn HP)
- 4.2. Tác dụng phụ của thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
- 4.3.Chế độ ăn uống không khoa học
- 4.4. Uống nhiều rượu bia, chất kích thích
- 4.5.Tăng tiết axit trong dạ dày
- 4.6. Hội chứng Zollinger-Ellison
- 4.7.Ăn uống nhầm các chất ăn mòn
- 4.8. Căng thẳng kéo dài gây viêm loét dạ dày
- 5. Đối tượng nào dễ mắc bệnh viêm loét dạ dày?
- 6. Các dấu hiệu của bệnh viêm loét dạ dày
- 7. Viêm loét dạ dày có nguy hiểm không? Các biến chứng của bệnh là gì?
- 8. Các phương pháp chẩn đoán viêm loét dạ dày
- 9. Các phương pháp điều trị viêm loét dạ dày
- 10. Cách phòng ngừa viêm loét dạ dày
1. Viêm loét dạ dày là bệnh gì?
Viêm loét dạ dày là tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương do axit dạ dày tiết quá nhiều, hoặc do vi khuẩn tấn công,… Những tổn thương này xảy ra khi lớp niêm mạc bảo vệ cuối cùng của dạ dày bị bào mòn làm lớp mô bên dưới bị lộ ra, hình thành các ổ viêm, vết thủng, loét.
Những vết loét nhỏ trong giai đoạn đầu có thể tự lành lại mà không cần điều trị. Tuy nhiên, đối với các vết loét lớn, có nguy cơ xảy ra tình trạng xuất huyết tiêu hóa, chảy máu. Nếu bệnh nhân không được phát hiện xuất huyết tiêu hóa để điều trị kịp thời thì có thể dẫn tới tử vong do mất máu quá nhiều.
Bệnh viêm loét dạ dày thường gặp trong độ tuổi từ 30-50 với tỷ lệ nam giới mắc cao hơn nữ giới.
2. Phân biệt viêm loét dạ dày và viêm loét dạ dày tá tràng
Thuật ngữ y khoa “viêm loét dạ dày” và “viêm loét dạ dày tá tràng” đôi khi được sử dụng thay thế cho nhau. Thực tế, viêm loét dạ dày là “tập hợp con” của viêm loét dạ dày tá tràng. Viêm loét dạ dày xảy ra khi các tổn thương hình thành bên trong lòng dạ dày, còn viêm loét dạ dày – tá tràng để chỉ tình trạng viêm loét ở dạ dày và tá tràng (phần trên cùng của ruột non).
Viêm loét dạ dày là bệnh gì?
Các tổn thương và vết loét của 2 bệnh lý này có đặc điểm giống nhau, chỉ khác nhau ở vị trí hình thành tổn thương trong đường tiêu hóa. Viêm loét dạ dày – tá tràng có phạm vi rộng hơn viêm loét dạ dày.
3. Các giai đoạn của bệnh viêm loét dạ dày
Viêm loét dạ dày được chia làm 2 giai đoạn bao gồm:
3.1. Viêm loét dạ dày cấp tính
Triệu chứng của viêm loét dạ dày cấp tính thường xuất hiện đột ngột, biểu hiện rõ nét trong thời gian ngắn. Ở giai đoạn này, nếu được phát hiện và điều trị đúng cách, bệnh hoàn toàn có thể điều trị khỏi triệt để. Tuy nhiên, đa phần người bệnh thường bỏ qua “giai đoạn vàng” điều trị này, chủ quan không đi khám khiến bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn.
3.2. Viêm loét dạ dày mãn tính
Viêm loét dạ dày cấp tính nếu không được điều trị sẽ khiến tình trạng viêm sưng kéo dài và có thể chuyển sang dạng mãn tính. Khi đã bước sang giai đoạn mãn tính, các tổn thương sẽ lan rộng, người bệnh sẽ phải đối mặt với những biến chứng nguy hiểm như: viêm teo, chuyển sản ruột, hẹp môn vị, xuất huyết, thủng, ung thư dạ dày, viêm nhiễm các cơ quan lân cận… Lúc này việc điều trị viêm loét dạ dày trở nên khó khăn và lâu dài hơn.
4. Nguyên nhân gây bệnh viêm loét dạ dày
Viêm loét dạ dày có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bao gồm:
4.1. Nhiễm vi khuẩn Helicobacter. pylori (vi khuẩn HP)
Nhiễm vi khuẩn H.pylori là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng viêm loét dạ dày, chiếm tới 50% các trường hợp mắc bệnh.
Nhiễm vi khuẩn H.pylori là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng viêm loét dạ dày
Sau khi xâm nhập vào dạ dày, vi khuẩn HP sẽ chui vào lớp nhầy của niêm mạc dạ dày, tiết ra độc tố làm tổn thương niêm mạc dạ dày, ức chế sản xuất yếu tố bảo vệ niêm mạc, hình thành các vết viêm loét.
4.2. Tác dụng phụ của thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
Việc sử dụng các loại thuốc chống viêm không steroid NSAID (ibuprofen, naproxen, diclofenac); thuốc giảm đau aspirin; thuốc điều trị loãng xương (alendronate, risedronate), thuốc hóa trị, xạ trị… trong thời gian dài sẽ khiến dạ dày bị tổn thương.
Các loại thuốc này gây ức chế quá trình tổng hợp prostaglandin, làm giảm hiệu quả bảo vệ niêm mạc dạ dày, khiến dạ dày dễ bị viêm loét.
4.3.Chế độ ăn uống không khoa học
Lối sống hiện đại, công việc bận rộn khiến nhiều người có xu hướng ăn uống thiếu khoa học hơn. Việc ăn không đúng giờ, bỏ bữa, ăn quá nhanh, ăn quá nhiều đồ ăn nhanh, thức ăn cay nóng… sẽ gây áp lực lớn cho dạ dày. Qua thời gian, các tổn thương tại niêm mạc sẽ tích tụ dần, dẫn tới các ổ viêm, vết loét.
4.4. Uống nhiều rượu bia, chất kích thích
Thường xuyên uống bia rượu, đồ uống có chất kích thích sẽ khiến niêm mạc dạ dày bị bào mòn, tăng tiết dịch vị, từ đó làm tăng nguy cơ viêm loét. Ngoài ra, cơ quan tiêu hóa khác như mật, gan,… cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng theo thời gian.
Thường xuyên uống bia rượu sẽ làm tăng nguy cơ mắc viêm loét dạ dày
4.5.Tăng tiết axit trong dạ dày
Tình trạng tăng tiết axit dạ dày xảy ra vì nhiều lý do như: yếu tố di truyền, hút thuốc lá hoặc tiêu thụ một số loại thực phẩm nhất định.
4.6. Hội chứng Zollinger-Ellison
Đây là một thuật ngữ để miêu tả bệnh lý hình thành nhiều khối u gastrin nằm ở bên trong hệ tiêu hóa. Phần lớn những trường hợp bị mắc hội chứng Zollinger Ellison đều khởi phát từ tụy và tá tràng.
Loại u này có thể tiết ra gastrin và hóc môn kích thích dạ dày tiết ra dịch vị. Từ đó dẫn đến tình trạng loét dạ dày tá tràng. Đây là một dạng bệnh lý khá hiếm gặp và cho đến hiện tại, giới y khoa vẫn chưa tìm được chính xác nguyên nhân xuất hiện của những khối u gastrin.
Bệnh khá phổ biến ở nam giới và ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng phổ biến nhất là từ 20 – 50 tuổi. Để điều trị hội chứng này cần sự kết hợp giữa phẫu thuật để cắt bỏ khối u cùng quá trình điều trị loét dạ dày tá tràng.
4.7.Ăn uống nhầm các chất ăn mòn
Một số chất có tính ăn mòn cao như: axit, kiềm, chì, thủy ngân… có thể tồn tại trong không khí, nước, thức ăn. Nếu vô tình ăn hoặc uống phải những chất này với hàm lượng đủ lớn sẽ gây bỏng niêm mạc dạ dày, dẫn tới loét dạ dày. Lúc này bạn cần cần tới ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
4.8. Căng thẳng kéo dài gây viêm loét dạ dày
Stress kéo dài là nguyên nhân gây viêm loét dạ dày mà ít người để ý tới. Căng thẳng, lo âu, hay cáu gắt… là những trạng thái cảm xúc tiêu cực, tác động lớn tới dạ dày.
Thường xuyên lo lắng, căng thẳng kéo dài là nguyên nhân gây viêm loét dạ dày cùng nhiều triệu chứng tiêu hóa khác
5. Đối tượng nào dễ mắc bệnh viêm loét dạ dày?
Viêm loét dạ dày thường gặp phổ biến ở những người trên 50 tuổi. Bên cạnh đó, một số đối tượng sau có nguy cơ cao mắc căn bệnh này, bao gồm:
- Thường xuyên hút thuốc lá và uống rượu và các đồ uống có cồn khác
Thuốc lá chứa nhiều chất độc khiến cơ chế bảo vệ dạ dày suy yếu và bị tổn thương. Trong khi đó, rượu lại làm các vết loét có sẵn lâu lành, kích thích tiết axit để tạo các vết loét mới.
- Hay căng thẳng, lo lắng
Tình trạng căng thẳng, lo lắng kéo dài khiến dịch vị ở dạ dày tiết ra liên tục, ảnh hưởng lớn đến hoạt động của dạ dày, tăng nguy cơ hình thành các vết loét.
- Ăn uống, sinh hoạt không điều độ, thiếu khoa học
Thường xuyên bỏ bữa sáng, thức khuya, ăn uống không đúng giờ, lười vận động, ăn nhiều đồ chiên rán… là những thói quen xấu làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày.
6. Các dấu hiệu của bệnh viêm loét dạ dày
Triệu chứng của viêm loét dạ dày rất đa dạng nhưng điển hình nhất là cảm giác nóng rát, cồn cào và đau vùng bụng trên rốn (đau thượng vị). Cơn đau sẽ dữ dội hơn khi bạn đói, và tùy mức độ bệnh mà cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
Một số triệu chứng phổ biến khác của viêm loét dạ dày bao gồm:
– Đầy hơi, khó tiêu
– Buồn nôn hoặc nôn
– Dễ no hoặc không thấy đói, chán ăn, ăn không ngon miệng
Thường xuyên ợ hơi, ợ chua là những dấu hiệu của bệnh viêm loét dạ dày
– Ợ hơi, ợ chua hoặc trào ngược axit
– Khó ngủ, ngủ không ngon giấc
– Mệt mỏi, suy nhược
– Đi cầu phân đen hoặc máu
– Sụt cân.
Nếu có triệu chứng trên, bạn cần đi khám sớm để trao đổi với bác sĩ. Các triệu chứng ban đầu của viêm loét dạ dày có thể nhẹ, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, chúng có thể trầm trọng hơn và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác.
7. Viêm loét dạ dày có nguy hiểm không? Các biến chứng của bệnh là gì?
Viêm loét dạ dày giai đoạn cấp tính không quá đáng ngại và có thể điều trị khỏi hẳn bằng phương pháp phù hợp. Tuy nhiên khi đã chuyển sang giai đoạn mãn tính thì bệnh rất khó để điều trị khỏi hoàn toàn và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng người bệnh. Các biến chứng của viêm loét dạ dày bao gồm:
– Xuất huyết tiêu hóa: Đây là một trong những biến chứng viêm loét dạ dày thường gặp nhất, khiến người bệnh bị mất máu kèm các triệu chứng khác như chóng mặt, da nhợt nhạt, nôn ra máu, đi ngoài phân đen…
– Thủng dạ dày: Tình trạng loét lâu ngày có thể khiến dạ dày bị thủng, gây hiện tượng đau bụng đột ngột, dữ dội.
– Hẹp môn vị: Viêm loét dạ dày có thể hình thành các mô viêm xơ ở vị trí này, ngăn cản quá trình vận chuyển của thức ăn trong hệ tiêu hóa. Một số triệu chứng thường gặp của hẹp môn vị là: nôn ói, đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu và sụt cân nhanh chóng.
– Ung thư dạ dày: Viêm loét dạ dày nếu không được điều trị kịp thời và triệt để sẽ là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành các khối u ác tính ở dạ dày.
8. Các phương pháp chẩn đoán viêm loét dạ dày
Để chẩn đoán viêm loét dạ dày, trước hết người bệnh sẽ được khám lâm sàng với bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ đưa các các câu hỏi về triệu chứng đang gặp phải, thời gian diễn ra, tiền sử bệnh lý nội ngoại khoa, các loại thuốc đang sử dụng, thói quen ăn uống sinh hoạt…
Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện một số xét nghiệm cần thiết để xác định tình trạng viêm loét ở dạ dày và chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh.
8.1. Nội soi dạ dày
Nội soi dạ dày là phương pháp hiệu quả nhất hiện nay được áp dụng rộng rãi trong chẩn đoán bệnh viêm loét dạ dày. Nhờ hình ảnh thu được từ camera nội soi, bác sĩ sẽ có cái nhìn trực quan về tình trạng bên trong dạ dày, đánh giá chính xác tình trạng bệnh, vị trí và mức độ tổn thương, từ đó đưa ra hướng điều trị tốt nhất.
Nội soi dạ dày là phương pháp hiệu quả nhất hiện nay được áp dụng rộng rãi trong chẩn đoán bệnh viêm loét dạ dày
Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể can thiệp điều trị cầm máu các ổ loét, sinh thiết tổn thương để xác định sơ bộ tình trạng nhiễm khuẩn HP hoặc các vấn đề nghi ngờ khác.
8.2. Xét nghiệm kiểm tra nhiễm khuẩn HP
Bên cạnh nội soi dạ dày, để xác định sự tồn tại của vi khuẩn HP trong cơ thể người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số các xét nghiệm khác như:
– Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu sẽ giúp xác định trong máu người bệnh có tồn tại kháng thể kháng lại HP hay không.
Nếu kháng thể là dương tính mà không qua điều trị kháng HP thì có thể bệnh nhân đã nhiễm HP. Vi khuẩn HP trong dạ dày sau khi mất đi, kháng thể huyết thanh của nó có thể tồn tại trong trong cơ thể một khoảng thời gian dài.
– Xét nghiệm phân: Giúp phát hiện vi khuẩn HP có sống và kí sinh trên niêm mạc dạ dày hay không. Do có sự thay đổi liên tục của các tế bào trong niêm mạc dạ dày, vi khuẩn HP cũng theo những tế bào chết đó đi xuống ruột. Do đó, phương pháp xét nghiệm trong phân có thể giúp phát hiện sự tồn tại của HP.
– Xét nghiệm HP qua hơi thở: Còn gọi là Test hơi thở Ure hoặc Test hơi thở C13 giúp phát hiện sự có mặt của vi khuẩn HP trong dạ dày hoặc ruột non. Bệnh nhân được nuốt hoặc uống dung dịch chứa urea có gắn đồng vị phóng xạ C13 hoặc C14 trước khi lấy mẫu khí khoảng 15 – 30 phút. Chất này khiến vi khuẩn HP trong dạ dày tiết ra enzyme urease, phân hủy ure thành cacbon dioxit và amoniac.
Phân tích định lượng Carbon dioxide trong hơi thở trước và sau khi uống dung dịch urea sẽ giúp xác định sự tồn tại và mức độ có mặt của vi khuẩn HP.
– Chụp X-quang có sử dụng chất cản quang: Kỹ thuật này được thực hiện khi người bệnh có nghi ung thư hoặc polyp nhưng không thể thực hiện nội soi dạ dày được. Người bệnh sẽ được uống chất phản quang (bari) trước khi chụp X- quang.
9. Các phương pháp điều trị viêm loét dạ dày
Tùy nguyên nhân và mức độ gây viêm loét dạ dày mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với người bệnh. Điều quan trọng là bệnh nhân phải đi khám sớm ngay khi có các biểu hiện bất thường sẽ giúp cơ hội chữa khỏi bệnh.
9.1. Điều trị nội khoa viêm loét dạ dày
Nếu viêm loét do nhiễm khuẩn HP gây ra, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ diệt vi khuẩn Helicobacter pylori. Hiện nay, phác đồ diệt HP đang được sử dụng phổ biến nhất là phác đồ 4 thuốc có Bismuth hoặc có Levofloxacin.
Khi uống thuốc diệt HP, người bệnh có thể được yêu cầu ngừng sử dụng tất cả các thuốc NSAID (nếu được) để đẩy nhanh quá trình phục hồi.
Người bệnh cần tuân thủ việc sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý giảm liều hoặc ngừng uống thuốc
Người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ của thuốc khi sử dụng bao gồm: buồn nôn, chóng mặt, đau đầu, tiêu chảy, đau bụng… Đây là những tác dụng phụ tạm thời và sẽ biến mất khi kết thúc liệu trình điều trị. Tuy nhiên, bạn cảm thấy khó chịu cực độ thì nên trao đổi với bác sĩ để xem xét thay đổi liệu trình điều trị.
Một lưu ý quan trọng là người bệnh cần tuân thủ việc sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý giảm liều hoặc ngừng uống thuốc. Điều này đảm bảo rằng vi khuẩn HP được loại bỏ hoàn toàn, ngăn tình trạng nhờn, kháng thuốc.
9.2. Điều trị phẫu thuật viêm loét dạ dày
Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để điều trị viêm loét dạ dày trong trường hợp bệnh phức tạp, khi điều trị nội khoa không đem lại hiệu quả tích cực, vết loét không lành lại hoặc thường xuyên tái phát ở vị trí cũ, gây các biến chứng như: chảy máu, thủng dạ dày, hẹp môn vị…
10. Cách phòng ngừa viêm loét dạ dày
Chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học sẽ giúp làm giảm nguy cơ phát triển bệnh viêm loét dạ dày. Những người có nguy cơ cao bị viêm loét dạ dày nên bổ sung các loại thực phẩm sau trong khẩu phần hàng ngày:
– Trái cây và rau quả: Rau củ quả là thực phẩm rất giàu chất chống oxy hóa, các thành phần chống viêm, bảo vệ tế bào, giúp lớp niêm mạc dạ dày trở nên khỏe mạnh.
– Chất xơ: Chế độ ăn giàu chất xơ hòa tan (yến mạch, đậu Hà Lan, táo, cà rốt, lúa mạch…) sẽ làm giảm nguy cơ phát triển các vết loét ở dạ dày.
– Probiotics: Được chứng minh có thể cải thiện các triệu chứng khó tiêu, làm giảm tác dụng phụ của thuốc kháng sinh. Bên cạnh đó, bổ sung các thực phẩm chứa lợi khuẩn (sữa chua, kim chi, kefir, tempeh…) có thể ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng.
Probiotics trong sữa chua được chứng minh có thể cải thiện các triệu chứng khó tiêu, làm giảm tác dụng phụ của thuốc kháng sinh
– Vitamin C: Vitamin C là chất chống oxy hóa mạnh mẽ, hỗ trợ việc diệt trừ vi khuẩn HP, đặc biệt là khi dùng liều lượng thích hợp. Trái cây họ cam quýt, các loại đậu, cà chua, cải bó xôi, bông cải xanh, cải xoăn… là những thực phẩm chứa hàm lượng vitamin C cao mà bạn có thể bổ sung hằng ngày.
– Kẽm: Giúp duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh và nhanh lành vết thương. Hàu, thịt bò, các loại đậu, hạt, cải bó xôi… là những thực phẩm có chứa hàm lượng kẽm cao.
– Selen: Là dưỡng chất có tác dụng làm giảm nguy cơ biến chứng nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình chữa lành của cơ thể. Các thực phẩm có hàm lượng selen cao được khuyến khích gồm cá biển, các loại ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, quả hạch…
Bên cạnh chế độ ăn uống, việc hình thành các thói quen sinh hoạt lành mạnh cũng giúp ích cho việc ngăn ngừa viêm loét dạ dày:
– Bỏ hút thuốc lá, tránh bia rượu và caffein
– Hạn chế sử dụng Ibuprofen, aspirin và naproxen (NSAID)
– Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng để tránh nguy cơ nhiễm trùng
– Thực hiện ăn chín, uống sôi, hạn chế ăn hàng quán
– Hạn chế căng thẳng stress, nghỉ ngơi hợp lý
– Ăn uống đúng giờ giấc, không ăn khuya, không ăn quá no, không nằm ngay sau khi ăn. Nên đi bộ sau khi ăn khoảng 30 phút để dạ dày tiêu hóa thức ăn dễ dàng hơn.
Hy vọng rằng với những thông tin trên bạn đã hiểu rõ hơn về bệnh viêm loét dạ dày. Đây là bệnh lý hoàn toàn có thể chữa khỏi dứt điểm nếu bạn điều trị sớm kết hợp với việc xây dựng lối sống khoa học…
Để được giải đáp các thắc mắc khác về viêm loét dạ dày cũng như đặt lịch khám cùng chuyên gia tiêu hóa hàng đầu tại CT Bệnh viện Quốc tế Vĩnh Phúc, khách hàng vui lòng liên hệ Hotline: 0969.566.115.
CT Bệnh viện Quốc tế Vĩnh Phúc
122 Nguyễn Tất Thành, Phường Liên Bảo, Thành phố Vĩnh Yên, Tỉnh Vĩnh Phúc
Website: https://benhvienvinhphuc.com/
