Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, giúp tiêu hóa thức ăn, dự trữ năng lượng và loại bỏ độc tố. Có nhiều loại bệnh gan, bao gồm viêm gan, gan nhiễm mỡ, ung thư gan, xơ gan và suy gan. Mỗi tình trạng này có những triệu chứng riêng.
Mặc dù mỗi loại bệnh gan có thể biểu hiện triệu chứng hơi khác nhau, nhưng tất cả các loại bệnh gan đều có một số triệu chứng chung. Những triệu chứng này bao gồm buồn nôn, sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, chán ăn và đau ở phía trên bên phải bụng. Đáng tiếc là hầu hết mọi người không nhận thấy các triệu chứng cho đến khi bệnh gan đã ở giai đoạn nặng hơn. Đó là lý do tại sao việc tìm hiểu các dấu hiệu cảnh báo sớm và hiểu khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế là rất quan trọng.
Nội dung chính
Dấu hiệu cảnh báo gan có vấn đề: Đừng chủ quan!
Bệnh gan không phải lúc nào cũng biểu hiện rõ ràng qua các triệu chứng có thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được. Tuy nhiên, khi gan gặp vấn đề, cơ thể sẽ phát ra những tín hiệu cảnh báo mà chúng ta cần đặc biệt lưu ý. Những dấu hiệu này có thể bao gồm:
- Vàng da và vàng mắt (vàng da): Đây là một trong những dấu hiệu điển hình nhất của bệnh gan. Vàng da xảy ra khi gan không thể loại bỏ bilirubin (một chất màu vàng) khỏi máu. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, màu vàng da có thể khó nhận biết hơn trên làn da tối màu.
- Đau và sưng bụng: Đau bụng, đặc biệt là ở phía trên bên phải, có thể là dấu hiệu gan bị viêm hoặc sưng. Sưng bụng cũng có thể xảy ra do tích tụ dịch trong ổ bụng (cổ trướng).
- Sưng phù chân và mắt cá chân: Khi gan bị tổn thương, khả năng sản xuất albumin (một loại protein) giảm, dẫn đến tích tụ dịch ở chân và mắt cá chân.
- Ngứa da: Ngứa da dai dẳng, không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu gan không loại bỏ được các chất độc hại khỏi máu.
- Nước tiểu sẫm màu: Nước tiểu sẫm màu hơn bình thường có thể là dấu hiệu gan đang gặp khó khăn trong việc xử lý bilirubin.
- Phân màu nhạt: Phân màu nhạt hoặc màu đất sét có thể cho thấy gan không sản xuất đủ mật để tiêu hóa chất béo.
- Mệt mỏi kéo dài: Cảm giác mệt mỏi, suy nhược kéo dài, không cải thiện sau khi nghỉ ngơi, là một dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý.
- Buồn nôn hoặc nôn: Buồn nôn và nôn thường xuyên có thể là dấu hiệu gan bị tổn thương.
- Chán ăn: Mất cảm giác thèm ăn hoặc ăn không ngon miệng có thể là dấu hiệu gan đang gặp vấn đề.
- Dễ bầm tím: Gan đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu. Khi gan bị tổn thương, khả năng đông máu giảm, dẫn đến dễ bầm tím.
Các dấu hiệu theo từng bệnh lý gan cụ thể
1. Viêm gan: Những dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý
Viêm gan là tình trạng gan bị viêm, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tổn thương gan và ảnh hưởng đến chức năng gan. Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm gan là do nhiễm virus viêm gan A, B, C, D hoặc E. Ngoài ra, viêm gan cũng có thể xảy ra do uống quá nhiều rượu hoặc khi hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào gan (viêm gan tự miễn).
Nếu bạn bị viêm gan, bạn có thể gặp các triệu chứng sau:
- Sốt: Thường là sốt nhẹ hoặc sốt vừa.
- Chán ăn: Mất cảm giác thèm ăn, ăn không ngon miệng.
- Buồn nôn: Cảm giác buồn nôn, có thể kèm theo nôn.
- Nước tiểu sẫm màu: Nước tiểu có màu nâu hoặc màu hổ phách.
- Đau khớp: Đau nhức các khớp, đặc biệt là các khớp nhỏ.
- Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi, suy nhược kéo dài.
- Phân màu đất sét: Phân có màu nhạt, màu đất sét.
- Vàng da và vàng mắt: Da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng.
Điều đáng lo ngại là ở một số người, viêm gan có thể khó phát hiện vì họ không có triệu chứng trong nhiều năm. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng của viêm gan bắt đầu xuất hiện trong vòng hai tuần đến sáu tháng sau khi nhiễm virus.
2. Xơ hóa: Giai đoạn tiền đề của xơ gan
Xơ hóa gan là tình trạng mô gan bị sẹo hoặc dày lên. Tình trạng này thường phát triển do viêm gan kéo dài, dẫn đến sự tích tụ collagen và các protein khác trong gan. Kết quả là, gan bắt đầu hình thành mô sẹo, gây hại vì mô sẹo có thể chặn hoặc hạn chế lưu lượng máu trong gan và giết chết các tế bào gan khỏe mạnh.
Khi xơ hóa gan ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, bệnh thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, nếu tình trạng tiến triển đến mức độ mô sẹo đáng kể hơn, người bệnh có thể phát triển thành xơ gan – một loại bệnh gan nghiêm trọng hơn và gây ra các triệu chứng rõ ràng.
3. Xơ gan: Khi gan bị tổn thương nghiêm trọng
Xơ gan là tình trạng mô sẹo thay thế mô gan khỏe mạnh, dẫn đến tắc nghẽn lưu lượng máu qua gan. Nếu các triệu chứng xơ gan không được điều trị sớm, tình trạng có thể tiến triển thành suy gan. Nếu bạn bị xơ gan, bạn có thể nhận thấy các triệu chứng sau:
- Ngứa da: Ngứa da dai dẳng, không rõ nguyên nhân.
- Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi, suy nhược kéo dài.
- Buồn nôn: Cảm giác buồn nôn, có thể kèm theo nôn.
- Chán ăn: Mất cảm giác thèm ăn, ăn không ngon miệng.
- Đau ở phía trên bên phải bụng: Đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng gan.
- Chuột rút cơ và yếu cơ: Cơ bắp yếu ớt, dễ bị chuột rút.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân mà không có sự thay đổi trong chế độ ăn uống hoặc tập luyện.
Nếu tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn, bạn cũng có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như:
- Sưng phù ở mắt cá chân, bàn chân hoặc cẳng chân: Tích tụ dịch ở các chi dưới.
- Xuất huyết nội do vỡ các tĩnh mạch lớn trong gan: Gây ra các biến chứng nguy hiểm.
- Cổ trướng: Tích tụ dịch trong ổ bụng.
- Nước tiểu sẫm màu: Nước tiểu có màu nâu hoặc màu hổ phách.
- Dễ bầm tím hoặc chảy máu: Khả năng đông máu giảm.
- Vàng da: Da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng.
- Lú lẫn và mất trí nhớ: Ảnh hưởng đến chức năng não.
4. Gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ thừa tích tụ trong gan. Sự tích tụ mỡ có thể xảy ra do gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc gan nhiễm mỡ do rượu. Gan nhiễm mỡ không do rượu có thể phát triển do các bệnh lý tiềm ẩn như tiểu đường tuýp 2, béo phì hoặc huyết áp cao. Gan nhiễm mỡ do rượu chủ yếu xảy ra nếu bạn tiêu thụ rượu quá mức và kéo dài.
Cả hai loại gan nhiễm mỡ này thường là những “căn bệnh thầm lặng” gây ra ít hoặc không có triệu chứng. Nếu bạn có triệu chứng gan nhiễm mỡ, bạn có thể bị đau bụng ở phía trên bên phải hoặc mệt mỏi. Giống như xơ hóa gan, gan nhiễm mỡ cũng có thể tiến triển nặng hơn và gây ra xơ gan. Nếu tình trạng của bạn tiến triển, bạn cũng có thể gặp các triệu chứng của xơ gan sau này.
5. Ung thư gan
Ung thư gan xảy ra khi các tế bào ung thư hình thành trong gan. Ung thư biểu mô tế bào gan là loại ung thư gan phổ biến nhất ở người lớn và là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng hàng thứ ba trên toàn thế giới.
Thông thường, các triệu chứng của ung thư gan có xu hướng phát triển khi ung thư tiến triển. Các triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi người và sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh. Tuy nhiên, bạn có thể nhận thấy các triệu chứng sau:
- Một khối u cứng ở phía bên phải bụng dưới lồng ngực
- Đau bụng ở phía trên bên phải
- Bụng sưng to
- Vàng da
- Dễ bầm tím và chảy máu
- Mệt mỏi quá mức
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
- Buồn nôn
- Phân màu nhạt
- Nước tiểu sẫm màu
- Sốt
6. Suy gan
Suy gan là tình trạng chức năng gan suy giảm, hoặc không hoạt động tốt như bình thường. Nguyên nhân của tình trạng này là do tổn thương gan kéo dài, có thể xảy ra do viêm gan, xơ gan hoặc chấn thương gan.
Nếu bạn bị suy gan, bạn có thể gặp các triệu chứng sau:
- Mệt mỏi cực độ: Cảm giác kiệt sức, suy nhược nghiêm trọng.
- Buồn nôn: Cảm giác buồn nôn, có thể kèm theo nôn.
- Đau bụng ở phía trên bên phải: Đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng gan.
- Nước tiểu sẫm màu: Nước tiểu có màu nâu hoặc màu hổ phách.
- Vàng da: Da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng.
- Lú lẫn tinh thần hoặc “sương mù não”: Do bệnh não gan (tình trạng gây thiếu chức năng não khi gan không thể loại bỏ độc tố khỏi cơ thể đúng cách).
- Tích tụ dịch và sưng phù ở bụng: Cổ trướng.
7. Triệu chứng ở trẻ em: “Cần đặc biệt quan tâm”
Tỷ lệ mắc bệnh gan đang gia tăng ở trẻ em và thanh thiếu niên. Bệnh gan có thể xảy ra ở trẻ em do nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn như rối loạn di truyền ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, dùng một số loại thuốc, rối loạn đường mật hoặc lưu lượng máu đến gan thấp. Bệnh gan thường ảnh hưởng đến trẻ em tương tự như người lớn. Nếu con bạn bị bệnh gan, chúng có thể gặp các triệu chứng sau:
- Buồn nôn: Cảm giác buồn nôn, có thể kèm theo nôn.
- Đau bụng: Đặc biệt là đau ở vùng gan.
- Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi, suy nhược.
- Chán ăn: Mất cảm giác thèm ăn, ăn không ngon miệng.
- Vàng da: Da và lòng trắng mắt chuyển sang màu vàng.
- Ngứa da: Ngứa da dai dẳng, không rõ nguyên nhân.
- Lú lẫn: Khó tập trung, mất phương hướng.
- Cáu kỉnh: Dễ cáu gắt, khó chịu.
- Khó ngủ: Rối loạn giấc ngủ.
Khi nào cần liên hệ với bác sĩ?
Nếu bệnh gan không được điều trị, nó có thể gây tổn thương gan không thể phục hồi, cuối cùng dẫn đến suy gan. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu bạn gặp các triệu chứng sau:
- Đau bụng không dứt: Đặc biệt là đau ở vùng gan, có thể là dấu hiệu của viêm gan cấp tính, áp xe gan hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác.
- Mệt mỏi cực độ: Cảm giác kiệt sức, suy nhược nghiêm trọng.
- Sốt cao: Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân.
- Bụng sưng to quá mức: Cổ trướng nặng.
- Khó thở: Có thể do tích tụ dịch trong ổ bụng hoặc các vấn đề về phổi liên quan đến bệnh gan.
- Nôn ra máu: Dấu hiệu của xuất huyết nội do vỡ tĩnh mạch thực quản hoặc dạ dày.
- Đi ngoài ra máu: Phân có màu đen hoặc có máu tươi, dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa.
Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm như xét nghiệm chức năng gan, sinh thiết gan và chụp chiếu hình ảnh để xác nhận chẩn đoán bệnh gan. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp trì hoãn sự tiến triển của bệnh gan và thậm chí đảo ngược tổn thương gan.
