Phân lỏng, hay còn gọi là tiêu chảy, là hiện tượng đi ngoài phân mềm hoặc nhiều nước, thường xuyên hơn ba lần một ngày. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm nhiễm trùng đường tiêu hóa (do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng), viêm loét đại tràng, hoặc các vấn đề về tuyến giáp.
Đi ngoài phân lỏng thường xảy ra sau khi ăn, nhưng cũng có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày. Phân lỏng khác với phân bình thường ở chỗ chúng mềm hơn, nhão, không có hình dạng nhất định và đôi khi có mùi hôi khó chịu.
Tiêu chảy là khi bạn đi ngoài phân lỏng ba lần trở lên trong một ngày. Tuy nhiên, không phải ai đi ngoài phân lỏng cũng bị tiêu chảy.
Bài viết này sẽ thảo luận về các nguyên nhân tiềm ẩn và các biện pháp khắc phục tại nhà cho tình trạng đi ngoài phân lỏng.
Nội dung chính
1. Nguyên nhân đi ngoài phân lỏng không thường xuyên
Thỉnh thoảng bị phân lỏng sau khi ăn là hiện tượng khá phổ biến. Nguyên nhân thường do chế độ ăn uống, nhiễm trùng hoặc ngộ độc thực phẩm.
Một số người cũng có thể bị tiêu chảy cấp tính, kéo dài tới 14 ngày, với phân lỏng và nhiều nước.
Nguyên nhân đi ngoài phân lỏng không thường xuyên gồm các lý do sau:
1.1 Chế độ ăn uống
Một số loại thực phẩm, đồ uống và chất bổ sung có thể làm tăng nguy cơ bị phân lỏng hoặc tiêu chảy. Nguyên nhân thường gặp là do ruột non không thể tiêu hóa một số loại đường nhất định, chẳng hạn như:
- Đường rượu: Có trong nhiều loại trái cây, rau củ và hương liệu nhân tạo, có thể gây tác dụng nhuận tràng, tăng áp lực và lượng nước trong đại tràng.
- Lactose: Có trong các sản phẩm từ sữa, có thể gây phân lỏng, đau bụng và đầy hơi nếu không được hấp thụ hoàn toàn. Khoảng 36% người Mỹ không dung nạp lactose.
Phân lỏng cũng có thể do chế độ ăn nhiều:
- Rượu
- Thực phẩm nhiều dầu mỡ và cay
- Cà phê
- Magiê
Đi ngoài phân lỏng do chế đệ ăn uống
1.2 Nhiễm trùng hoặc ngộ độc thực phẩm
Vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng có thể gây viêm dạ dày và ruột, dẫn đến đi ngoài phân lỏng.
Nhiễm virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra phân lỏng và tiêu chảy cấp. Ví dụ, norovirus chiếm gần 58% các ca ngộ độc thực phẩm ở Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến 19-21 triệu người. Rotavirus và viêm dạ dày ruột do virus là hai loại virus phổ biến khác, gây ra các triệu chứng như:
- Tiêu chảy
- Đau bụng
- Buồn nôn
- Nôn
Vi khuẩn cũng gây ngộ độc thực phẩm, bao gồm:
- Salmonella: Thường lây qua thực phẩm nhiễm khuẩn.
- Campylobacter: Gây viêm dạ dày ruột cấp.
- Shigella: Gây bệnh lỵ trực khuẩn.
- Escherichia coli (E. coli): Một số chủng có thể gây tiêu chảy nặng.
- Clostridium difficile: Gây viêm đại tràng giả mạc, thường liên quan đến việc sử dụng kháng sinh.
Đi ngoài phân lỏng do nhiễm trùng hoặc ngộ độc thực phẩm
2. Nguyên nhân đi ngoài phân lỏng mãn tính
Phân lỏng mãn tính (tiêu chảy kéo dài hơn 4 tuần) thường là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn và cần được điều trị. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
2.1 Hội chứng ruột kích thích (IBS)
IBS là một bệnh mãn tính ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, phổ biến hơn ở nữ giới. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Phân lỏng, tiêu chảy
- Đau bụng, đầy hơi, khó tiêu
- Táo bón
2.2 Viêm loét đại tràng
Viêm loét đại tràng gây viêm và loét trong đại tràng. Các triệu chứng bao gồm:
- Phân lỏng, tiêu chảy
- Phân có máu, chất nhầy
- Đi ngoài nhiều lần
- Mệt mỏi
- Chảy máu trực tràng
- Sụt cân không chủ ý
2.3 Bệnh Crohn
Bệnh Crohn là một bệnh mãn tính gây viêm niêm mạc hệ tiêu hóa. Các triệu chứng bao gồm:
- Tiêu chảy, phân lỏng
- Phân có máu
- Đau bụng
- Chán ăn, sụt cân
- Mệt mỏi
2.4 Bệnh Celiac
Bệnh Celiac là một bệnh tự miễn gây viêm ruột non do phản ứng với gluten, một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Tại Mỹ, gần 2 triệu người mắc bệnh này.
Triệu chứng:
- Tiêu chảy, phân lỏng
- Đau bụng, đầy hơi, khó tiêu
- Viêm da
- Mệt mỏi, sụt cân
2.5 Hấp thu kém acid mật
Nhiều bệnh lý về gan và túi mật, như sỏi mật hoặc xơ gan, có thể làm suy giảm chức năng của acid mật, chất giúp tiêu hóa chất béo trong ruột, dẫn đến tiêu chảy hoặc phân lỏng.
Cường giáp
Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone, gây rối loạn chức năng và có thể dẫn đến tiêu chảy, đi ngoài phân lỏng.
Triệu chứng khác:
- Thay đổi tâm trạng, khó ngủ
- Sưng cổ, thân nhiệt bất thường
- Cáu gắt, sụt cân, run rẩy
2.6 Viêm tụy mãn tính
Viêm tụy mãn tính là tình trạng viêm ảnh hưởng đến tuyến tụy, làm suy giảm khả năng tiêu hóa chất béo, tinh bột và protein. 40-70% trường hợp viêm tụy mãn tính do uống rượu bia thường xuyên.
Triệu chứng:
- Tiêu chảy, phân lỏng
- Đau bụng, buồn nôn, nôn
2.7 Bệnh Xơ Nang
Bệnh xơ nang là một bệnh lý di truyền mạn tính khiến chất nhầy tích tụ trong phổi và hệ tiêu hóa. Điều này có thể cản trở quá trình tiêu hóa và gây ra các triệu chứng như:
- Tiêu chảy và đi ngoài ra phân lỏng
- Nhiễm trùng ngực tái phát
- Khó thở
- Khó tăng cân
- Ho dai dẳng
2.8 Hội Chứng Dumping
Hội chứng dumping xảy ra khi thức ăn di chuyển từ dạ dày xuống ruột quá nhanh. Tình trạng này thường xảy ra sau phẫu thuật giảm cân và có thể gây ra các triệu chứng như:
- Phân lỏng và tiêu chảy
- Đau bụng
- Buồn nôn
- Nôn mửa
- Chóng mặt
- Nhịp tim bất thường
3 Phương Pháp Điều Trị đi ngoài phân lỏng Tại Nhà
Những trường hợp đi ngoài phân lỏng không thường xuyên thường không cần điều trị y tế. Tuy nhiên, nếu phân lỏng xảy ra nhiều lần, có thể dẫn đến mất nước và suy dinh dưỡng.
Một số biện pháp khắc phục tại nhà có thể giúp cải thiện tình trạng đi ngoài phân lỏng do chế độ ăn uống, nhiễm trùng hoặc ngộ độc thực phẩm trong vòng vài ngày. Các biện pháp này bao gồm:
- Thay đổi chế độ ăn uống, chẳng hạn như thử chế độ ăn BRAT (chuối, gạo, táo, bánh mì nướng)
- Dùng thuốc chống tiêu chảy, chẳng hạn như Imodium
- Bù nước
- Bổ sung men vi sinh
Nếu phân lỏng không cải thiện sau 48 giờ, cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng hơn và có thể trở nặng nếu không được điều trị.
Chữa đi ngoài phân lỏng bằng cách thay đổi chế độ ăn uống hợp lý
4 Điều Trị Các Bệnh Lý phân lỏng Mạn Tính
Đối với các bệnh lý mạn tính, việc điều trị có thể bao gồm thuốc kê đơn, thuốc kháng sinh hoặc điều trị tại bệnh viện. Trong một số trường hợp, không có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng các triệu chứng có thể được kiểm soát.
Người bệnh nên phối hợp với bác sĩ để quản lý triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
