Ngứa hậu môn do trĩ: Nguyên nhân, cách xử lý và điều trị

Cảm giác ngứa hậu môn khiến bạn khó chịu, mất tự tin trong sinh hoạt hàng ngày? Nếu tình trạng này đi kèm trĩ nội hoặc trĩ ngoại, nguyên nhân có thể xuất phát từ viêm da quanh hậu môn, dịch nhầy hoặc ma sát do búi trĩ sa ra ngoài. Hiểu rõ vì sao trĩ gây ngứa, cách xử lý nhanh và biện pháp điều trị lâu dài sẽ giúp bạn chấm dứt cơn ngứa triệt để, ngăn bệnh tiến triển nặng hơn.

1. Tại sao trĩ có thể gây ngứa hậu môn?

Nếu bạn đang băn khoăn “bị trĩ có ngứa không?” thì câu trả lời là có — và ngứa là một trong những biểu hiện thường gặp nhất khi bệnh trĩ tiến triển. Tuy nhiên, cảm giác ngứa không đơn thuần do “búi trĩ” mà đến từ hàng loạt cơ chế phức tạp xảy ra quanh vùng hậu môn.

Cơ chế gây ngứa hậu môn khi bị trĩ

Trĩ gây ngứa chủ yếu vì vùng da quanh hậu môn bị kích thích liên tục do ba yếu tố chính:

Tiết dịch từ búi trĩ:

• Khi búi trĩ sa ra ngoài, cơ vòng hậu môn không còn đóng kín, dịch nhầy và chất bẩn dễ rò rỉ ra ngoài.
  
• Dịch này làm vùng da quanh hậu môn luôn ẩm ướt, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn, nấm phát triển → gây ngứa, rát, khó chịu.
  

Tổn thương da và niêm mạc:

• Cọ xát, gãi hoặc chùi mạnh sau khi đại tiện khiến da quanh hậu môn bị trầy xước.
  
• Vết xước nhỏ kết hợp với dịch tiết dễ gây viêm, sưng đỏ và ngứa dữ dội hơn.
  

Phản ứng viêm & tăng nhạy cảm thần kinh:

• Khi búi trĩ viêm, cơ thể giải phóng histamin và các chất trung gian gây viêm.
  
• Những chất này kích thích các đầu dây thần kinh cảm giác, khiến vùng hậu môn trở nên nhạy hơn bình thường, chỉ cần ẩm hoặc ma sát nhẹ cũng ngứa ngáy.

Có phải tất cả trường hợp trĩ đều ngứa?

Câu trả lời là Không.

Ở giai đoạn sớm, ví dụ trĩ nội độ 1 (búi trĩ còn nằm hoàn toàn bên trong ống hậu môn), triệu chứng chính thường là chảy máu mà không hề gây đau hay ngứa.

Cảm giác ngứa thường chỉ xuất hiện khi:

• Trĩ nội bắt đầu sa (từ độ 2 trở lên), gây tiết dịch.
• Bạn bị trĩ ngoại (búi trĩ nằm ngay dưới da, dễ bị cọ xát).
• Trĩ có biến chứng (như tắc mạch, viêm).

Các yếu tố làm tăng cảm giác ngứa khi trĩ

Cảm giác ngứa có thể trở nên tồi tệ hơn nếu bạn:

• Mặc đồ lót quá chật, không thoáng khí, gây hầm bí.
• Ăn nhiều đồ cay nóng, gia vị (như ớt, tiêu).
• Sử dụng chất kích thích như rượu, bia.
• Bị táo bón, phải rặn nhiều khi đại tiện làm búi trĩ sưng to hơn.
• Vệ sinh không đúng cách (chà xát mạnh hoặc để vùng hậu môn ẩm ướt).

2. Ngứa hậu môn: Có phải luôn là trĩ? Phân biệt với các nguyên nhân khác

Nhiều người khi thấy ngứa hậu môn thường nghĩ ngay rằng mình bị trĩ. Thực tế, trĩ chỉ là một trong nhiều nguyên nhân có thể gây ra tình trạng này.

Có những trường hợp ngứa kéo dài, rát, chảy dịch nhưng lại không phải do trĩ mà do bệnh da liễu, nhiễm khuẩn hoặc rối loạn tiêu hóa.

Bảng so sánh nhanh: Trĩ và các nguyên nhân gây ngứa khác

Bảng dưới đây giúp bạn nhận diện các dấu hiệu khác biệt:

Khi nào nên nghi ngờ là trĩ?

Nếu bạn đang tự hỏi “ngứa hậu môn có phải là trĩ không?”, hãy để ý các đặc điểm đi kèm dưới đây.
Ngứa do trĩ thường có những dấu hiệu nhận biết sau:

• Cảm giác ngứa kèm rát hoặc ẩm quanh hậu môn, đặc biệt sau khi đi đại tiện.
  
• Thường có dịch nhầy hoặc máu tươi dính giấy vệ sinh.
  
• Cảm giác cộm, lộm cộm như có khối nhỏ thò ra ngoài (búi trĩ sa).
  
• Ngứa tăng khi ngồi lâu, ăn cay hoặc uống rượu bia.

Khi nào ngứa không phải trĩ?

Ngược lại, bạn nên cân nhắc các nguyên nhân khác nếu:

• Bạn ngứa dữ dội vào ban đêm (nghĩ đến giun kim).
• Bạn bị đau rát “như dao cắt” khi đi vệ sinh (nghĩ đến nứt kẽ hậu môn).
• Vùng da hậu môn bị đỏ, bong vảy, lan rộng (nghĩ đến nấm, viêm da).
• Bạn có tiền sử dị ứng với xà phòng, giấy vệ sinh, hoặc mới đổi sản phẩm (nghĩ đến viêm da tiếp xúc).

3. Cách xử lý nhanh khi bị ngứa hậu môn do trĩ

Khi cảm giác ngứa hậu môn do trĩ xuất hiện, mục tiêu đầu tiên là giảm nhanh kích thích, viêm và ma sát vùng da quanh hậu môn. Việc xử lý đúng cách không chỉ giúp dễ chịu tức thì mà còn ngăn vùng da tổn thương thêm.

1. Làm sạch đúng cách sau khi đi vệ sinh

• Sử dụng nước ấm sạch để rửa nhẹ vùng hậu môn thay vì giấy khô hoặc giấy ướt có hương liệu.
  
• Lau khô bằng khăn bông mềm, tránh chà xát mạnh gây trầy xước da.
  
• Có thể dùng dung dịch rửa hậu môn dịu nhẹ, pH trung tính (được khuyên dùng cho da nhạy cảm).
  

2. Giảm nga và sưng bằng nhiệt độ

• Ngâm hậu môn trong nước ấm (ngâm sitz bath) khoảng 10–15 phút, 2–3 lần/ngày.
  👉 Cách này giúp giảm co thắt cơ vòng, cải thiện lưu thông máu và giảm cảm giác ngứa rát nhanh.
  
• Khi sưng nóng, có thể chườm lạnh bằng túi đá bọc khăn trong 5 phút để giảm sưng viêm tạm thời.
  

3. Dùng thuốc bôi hoặc xịt tại chỗ

• Có thể sử dụng thuốc mỡ hoặc kem bôi trĩ chứa hydrocortisone nhẹ, kẽm oxit hoặc lidocain (theo chỉ định bác sĩ).
  
• Nếu ngứa dữ dội, tránh tự ý bôi các loại kem chống ngứa mạnh vì dễ gây kích ứng niêm mạc hậu môn.
  

4. Điều chỉnh thói quen trong ngày

• Mặc đồ lót cotton rộng, thoáng khí, tránh bó sát.
  
• Không gãi hậu môn dù rất ngứa, vì có thể làm vỡ búi trĩ hoặc gây viêm da quanh hậu môn.
  
• Hạn chế ngồi lâu, thay đổi tư thế sau mỗi 30–60 phút.

4. Điều trị & phòng ngừa lâu dài cho trĩ gây ngứa hậu môn

Giảm ngứa chỉ là bước đầu; muốn hết ngứa triệt để, cần giải quyết tận gốc nguyên nhân – tức là điều trị trĩ đúng cách và ngăn tái phát.

1. Điều trị nguyên nhân gốc – búi trĩ

• Trĩ độ nhẹ (I – II):
  → Điều chỉnh lối sống, dùng thuốc bôi và thuốc uống co mạch, giảm viêm (theo chỉ định bác sĩ).
  
• Trĩ độ nặng (III – IV):
  → Có thể cần thủ thuật xâm lấn tối thiểu như thắt búi trĩ bằng vòng cao su, tiêm xơ, hoặc phẫu thuật cắt trĩ nếu có chảy máu, sa búi trĩ nặng.
  
• Trong quá trình điều trị, kiểm soát viêm da quanh hậu môn bằng thuốc bôi chống viêm dịu nhẹ giúp giảm ngứa đáng kể.
  

2. Điều chỉnh chế độ ăn và sinh hoạt

• Ăn nhiều chất xơ: rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt.
  
• Uống đủ 2–2,5 lít nước/ngày để ngăn táo bón.
  
• Tránh thức ăn cay nóng, rượu bia, cà phê, đồ chiên rán nhiều dầu.
  
• Tập thói quen đi vệ sinh đúng giờ, không nhịn đi tiêu, không ngồi lâu trong nhà vệ sinh.
  

3. Duy trì thói quen hỗ trợ phòng ngừa

• Tập thể dục nhẹ mỗi ngày: đi bộ, yoga, bơi lội giúp cải thiện lưu thông máu vùng chậu.
  
• Kiểm soát cân nặng, hạn chế đứng hoặc ngồi một chỗ quá lâu.
  
• Tái khám định kỳ nếu đã từng bị trĩ, để kiểm tra sớm dấu hiệu tái phát.
  

4. Khi nào cần đến bác sĩ?

• Ngứa kéo dài > 1 tuần dù đã vệ sinh đúng và dùng thuốc bôi.
  
• Có chảy máu hậu môn, đau rát, sưng hoặc sa búi trĩ.
  
• Ngứa kèm dịch ẩm, hôi, hoặc đau rát lan rộng, nghi ngờ viêm da hoặc nhiễm khuẩn.

Ngứa hậu môn do trĩ không chỉ là phiền toái nhỏ — mà là tín hiệu cảnh báo hệ tĩnh mạch hậu môn đang bị tổn thương. Đừng chủ quan chỉ giảm ngứa tạm thời; thay vào đó, hãy điều trị đúng nguyên nhân, điều chỉnh lối sống và tái khám sớm nếu triệu chứng kéo dài. Việc kết hợp vệ sinh đúng cách, dinh dưỡng hợp lý và hướng dẫn chuyên khoa sẽ giúp bạn giảm ngứa, co búi trĩ và ngăn tái phát hiệu quả.